Ik wist niet dat ik zo goed kon schrijven!
leerling uit groep 8 na afloop van de testperiode van Tekster

klik hier voor een poster met de resultaten van schooljaar 2013-2014

Uit een rapportage van de Inspectie van het Onderwijs uit 2010 over het schrijfonderwijs in Nederland bleek dat leerlingen aan het einde van het basisonderwijs op vrijwel alle aspecten van schrijfvaardigheid minder goed presteren dan gewenst. Om hierin verbetering te brengen, is de schrijfvaardigheid van basisschoolleerlingen te verbeteren is aan de Universiteit Utrecht in april 2012 het Schrijfproject gestart.

Lesmethode Tekster
In de afgelopen twee jaar hebben wij, in nauwe samenwerking met leerkrachten uit het basisonderwijs, de lesmethode Tekster ontwikkeld: een methode voor schrijfvaardigheid voor de bovenbouw van het basisonderwijs. In onze methode combineren wij aanpakken waarvan wetenschappelijk is bewezen dat zij effectief zijn. Een meta-analyse, specifiek gericht op deze leeftijdsgroep, laat zien dat leerlingen het meest gebaat zijn bij het stellen van concrete doelen, instructie in strategieën, feedback, instructie in tekststructuur en interactie met klasgenoten tijdens de schrijflessen. Verder maken wij gebruik van observerend leren, om de leerlingen tijdens het schrijfproces ondersteuning te bieden. Observerend leren zit op verschillende manieren in de methode: door leerkrachtmodeling, door peermodeling met behulp van filmmateriaal en door lezersreacties. Met Tekster leren leerlingen een aanpak voor schrijftaken aan de hand van drie dieren: de VOS voor groep 6, de DODO voor groep 7 en de EKSTER voor groep 8. De dierennamen zijn acroniemen: de letters staan voor de stappen in het schrijfproces. Alle lessen in de methode zijn volgens deze stappen opgebouwd. Leerlingen schrijven uiteenlopende tekstsoorten volgens dit stappenplan, o.a. verhalen, brieven, recepten, uitnodigingen en krantenberichten.

Groep 6: VOS Verzinnen Ordenen Schrijven	Groep 7: DODO   Denken   Ordenen   Doen   Overlezen	Groep 8: EKSTER   Eerst nadenken   Kiezen   Schrijven   Teruglezen   Evalueren   Reviseren

Tekster bestaat per leerjaar uit een boekje met introductieles over het acroniem, een werkboek voor de leerlingen met daarin 15 lessen, een docentenhandleiding inclusief dvd met aanvullend filmmateriaal en een training voor leerkrachten. In deze training is aandacht besteed aan modeling, het beoordelen van teksten met behulp van beoordelingsschalen en het geven van feedback.

Tekster in de klas
In het schooljaar 2013-2014 is de eerste versie van Tekster op grote schaal getest door 1420 leerlingen uit 60 klassen. Voor en na het lesprogramma is de schrijfvaardigheid van leerlingen getoetst door middel van teksten in drie verschillen genres: verhalen, overtuigende brieven en beschrijvingen. De kwaliteit van deze teksten werd bepaald door jury’s van drie leerkrachten die onafhankelijk van elkaar bepaalden in hoeverre de tekst voldeed aan het communicatieve doel. Zij keken hierbij voornamelijk naar de communicatieve effectiviteit van de inhoud, structuur en het taalgebruik.

Resultaten
De eerste resultaten van deze testperiode zijn positief. Na twee maanden werken met Tekster hebben leerlingen een vooruitgang geboekt van een half leerjaar. Deze vooruitgang was nog steeds te zien twee maanden na afloop van het programma. In hun eerste reacties gaven deelnemende leerkrachten aan dat de onderwerpen van de lessen goed aansloten op de belevingswereld van de leerlingen en dat de leerlingen door de structuur van de lessen makkelijker op ideeën kwamen. De leerlingen vonden het leuk om elkaars teksten te lezen en waren enthousiast over het samenwerken. Leerkrachten stonden versteld waartoe hun leerlingen in staat waren.

Vervolgonderzoek
Naar aanleiding van de verkregen feedback uit deze eerste testronde is de methode verbeterd. Deze nieuwe versie wordt momenteel in een groot aantal klassen, verspreid over heel Nederland, getest. Hierbij onderzoeken we wederom of leerlingen door de lessen van Tekster beter gaan schrijven. Daarnaast zijn we geïnteresseerd in de overdraagbaarheid van het lesprogramma: als wij een leerkracht trainen, kan deze dan vervolgens de ins en outs van het programma zonder al te veel moeite overbrengen aan collega’s? Resultaten van deze studie zullen in najaar 2015 verschijnen.

Renske Bouwer
Monica Koster

Februari 2015